Hortensje, czyli japońskie ajisai – kwiat szczerych uczuć żalu i wdzięczności

Hortensje, czyli ajisai

Czym jest Ajisai?

Hortensje to krzewy o dużych, efektownych kwiatostanach, które mogą przybierać różne kolory w zależności od składu chemicznego gleby, w której rosną. W Japonii spotkać można ponad 100 różnych odmian hortensji, w tym te, które tworzą zwarte kule kwiatów oraz te, których kwiaty otaczają centralną, pustą przestrzeń. Są one stosunkowo łatwe w uprawie i często spotykane zarówno w parkach, jak i prywatnych ogrodach. Niektóre świątynie są znane z przepięknych ogrodów hortensji, przyciągając liczne rzesze turystów i miłośników przyrody.

W języku japońskim hortensja, to Ajisai, pisane w znakach kanji: 紫陽花, których znaczenie to:

紫 (shi) - oznacza "fioletowy" lub "purpurowy".

陽 (you) - oznacza "słońce", "promienie słoneczne" lub "południe".

花 (ka) - oznacza "kwiat" lub "kwiaty".

Zatem Ajisai można przetłumaczyć, na przykład jako „słoneczny kwiat fioletu”.

Historia

Hortensje, znane w Japonii jako ajisai, pojawiają się jako kulturowy motyw w japońskich zapisach już od VIII wieku. Wzmianki o tych kwiatach można znaleźć w najstarszych japońskich kronikach, takich jak "Manyoshu" (万葉集), czyli "Zbiór Dziesięciu Tysięcy Liści", który jest najstarszą antologią poezji japońskiej, skompilowaną w drugiej połowie VIII wieku. W "Manyoshu" hortensje są opisywane w kontekście piękna natury i zmieniających się pór roku.

Hortensje są jednym z rodzimych gatunków roślin, które od wieków zdobiły krajobraz Japonii. Naturalnie występujące w Japonii hortensje stały się integralną częścią tamtejszej flory, często spotykaną w dzikich lasach oraz na terenach górskich. Kwiaty te były nie tylko podziwiane za swoje piękno, ale także cenione za swoje właściwości lecznicze i symboliczne znaczenie.

Legenda o cesarzu i hortensjach

Hortensja to symbol szczerych uczuć, zarówno żalu, jak i wdzięczności. Mówi o tym stara legenda japońska o cesarzu i hortensjach.

W starożytnej Japonii okresu Heian, żył cesarz, który był znany nie tylko z mądrości i sprawiedliwości, ale również z głębokiej miłości do swojej ukochanej. Cesarz był niezwykle zajęty obowiązkami związanymi z rządzeniem krajem. Jego dni były wypełnione spotkaniami, ceremoniami i decyzjami, które musiał podejmować w imieniu swojego ludu. W tym natłoku obowiązków często zaniedbywał swoją ukochaną, która cierpiała z powodu braku jego uwagi i czułości. Była to piękna dama dworu, znana z niezwykłej urody i wrażliwości, którą cesarz darzył głębokim uczuciem.

Pewnego dnia, gdy cesarz zdał sobie sprawę z tego, jak bardzo zaniedbał swoją ukochaną, postanowił okazać jej swoje przeprosiny w sposób, który wyraziłby jego szczere uczucia i głęboki żal. Wiedział, że słowa mogą nie wystarczyć, dlatego postanowił znaleźć coś, co symbolizowałoby jego miłość i skruchę.

Cesarz przypomniał sobie o pięknych niebieskich hortensjach, które rosły w królewskich ogrodach. Hortensje, znane w Japonii jako ajisai, były wówczas rzadko spotykane i niezwykle cenione za swoją urodę i zmieniające się barwy. Kolor niebieski hortensji symbolizował wierność, głębokie uczucia i szczerość. Cesarz postanowił, że to właśnie te kwiaty będą najlepszym wyrazem jego przeprosin.

Z pomocą ogrodników cesarz wybrał najpiękniejsze niebieskie hortensje i osobiście udał się do komnat swojej ukochanej. Gdy wszedł do jej pokoju, ujrzał jej smutne oblicze, które natychmiast złamało jego serce. Bez słowa wręczył jej bukiet niebieskich hortensji, a jego oczy mówiły więcej niż tysiąc słów.

Ukochana, widząc ten gest, zrozumiała, jak bardzo cesarz ją kocha i jak bardzo żałuje swoich zaniedbań. Niebieskie hortensje stały się symbolem ich odnowionej miłości i wzajemnego zrozumienia. Od tego czasu hortensje zyskały szczególne miejsce w japońskiej kulturze jako kwiaty symbolizujące głębokie uczucia, przeprosiny i wdzięczność.

Symbolika hortensji

Hortensje, znane w Japonii jako ajisai są cenione nie tylko za swoje piękno, ale także za bogatą symbolikę, którą niosą. W kulturze japońskiej hortensje symbolizują zmienność emocji, głębokie uczucia, wdzięczność i przeprosiny.

Hortensje są często kojarzone ze zmiennością emocji ze względu na ich zdolność do zmiany koloru w zależności od pH gleby. W Japonii ta zmienność jest interpretowana jako symbol zmieniających się ludzkich emocji. Kolory hortensji mogą przechodzić od różowego, przez niebieski, aż do fioletowego, co ma odzwierciedlać złożoność i głębokość ludzkich uczuć. W literaturze i sztuce japońskiej hortensje często pojawiają się jako motyw ilustrujący tę zmienność, co czyni je doskonałym symbolem dla wyrażania skomplikowanych emocji.

Hortensje mają również głębokie znaczenie jako symbol wdzięczności i przeprosin. Historia o cesarzu, który wręczył niebieskie hortensje swojej ukochanej w ramach przeprosin, podkreśla ich znaczenie jako kwiatów wyrażających szczere emocje i skruchę. Niebieskie hortensje są przede wszystkim używane w Japonii do wyrażania przeprosin i wdzięczności. Ten gest stał się tak powszechny, że hortensje stały się wręcz synonimem szczerych przeprosin.

Kiedy w Japonii wręcza się ajisai?

Przeprosin i wdzięczności

Współcześnie hortensje są często wręczane jako symbol szczerych przeprosin i wdzięczności. Ze względu na ich silne konotacje z emocjonalną szczerością, niebieskie hortensje są idealnym wyborem, gdy ktoś chce wyrazić swoje przeprosiny za popełniony błąd. Takie gesty są często widoczne w relacjach osobistych, gdzie wręczenie hortensji może pomóc naprawić zranione uczucia i odbudować zaufanie. Podobnie, hortensje są także wręczane jako wyraz wdzięczności za wsparcie i pomoc, co czyni je popularnym prezentem w środowisku zawodowym i osobistym​.

Uroczystości ślubne i rocznice

Hortensje, szczególnie w odcieniach różu i bieli, są często wybierane na bukiety ślubne i dekoracje weselne. Ponadto, hortensje są często wręczane jako prezent na rocznice ślubu, szczególnie na czwartą rocznicę, która tradycyjnie jest związana z kwiatami (choć ten zwyczaj akurat przyszedł do Japonii z Europy w okresie Meiji).

Wsparcie i kondolencje

Hortensje są również popularnym wyborem przy wyrażaniu wsparcia i kondolencji. Ze względu na swoje kojące kolory i delikatne piękno, hortensje są często wręczane podczas trudnych chwil, aby przynieść ukojenie i wyrazić współczucie. Białe hortensje, symbolizujące czystość i pokój, są często używane w aranżacjach pogrzebowych (biały to tradycyjnie w Azji kolor śmierci).

Hortensje w literaturze i sztuce Japonii

Hortensje pojawiają się w wielu dziełach literackich w Japonii, zwłaszcza w poezji z okresu Heian. W "Man'yōshū", najstarszej antologii poezji japońskiej, hortensje są wspomniane jako symbole zmienności emocji i przemijania. Ponadto, hortensje są często używane w haiku, które podkreślają piękno i efemeryczność przyrody, co można znaleźć w dziełach takich poetów jak Basho i Issa.

Hortensje były inspiracją dla wielu japońskich artystów, szczególnie w okresie Edo. Katsushika Hokusai, jeden z najbardziej znanych artystów ukiyo-e, stworzył dzieło "Hortensje i jaskółka" w 1833 roku, które jest przykładem wykorzystania hortensji w tradycyjnej japońskiej sztuce drzeworytniczej. Obraz ten przedstawia symbolicznie przemijanie, a dokładniej koniec zimy i nadejście wiosny, gdzie hortensje są symbolem głębokich uczuć i wdzięczności wobec natury, natomiast jaskółka przywodzi na myśl płodność i lekkość wiosny.

Inny znany artysta, Ogata Kōrin, japoński malarz z okresu Edo, który wyróżniał się swoim unikatowym stylem Rinpa, który charakteryzował się bogatymi kolorami i eleganckimi kompozycjami. Jego malowidła na jedwabiu, takie jak właśnie "Hortensje" („Hydrangeas”), który można podziwiać w The Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku, podkreślają delikatność i subtelne piękno tych kwiatów, tworząc harmonijne i wyrafinowane dzieła sztuki, oddające istotę japońskiej estetyki.

Hortensje w ikebana

Ikebana (生け花 – dosł. „żyjące kwiaty”) to tradycyjna japońska sztuka układania kwiatów, która ma swoje korzenie w okresie Heian (794-1185). Sztuka ta, znana również jako "kado" (華道 - droga kwiatów), jest praktykowana od wieków w Japonii. Różni się ona od zachodnich form florystyki swoją filozofią i podejściem do kompozycji. Kluczowym elementem ikebany jest harmonia między kwiatami, pojemnikiem i przestrzenią, a także zrozumienie sezonowości i naturalnych cykli przyrody. Praktyka ikebany ma również naturę medytacyjną i duchową (była nawet obowiązkowym elementem edukacji samurajskich wojowników w pewnym czasie), skupiając się na tworzeniu piękna i wyrażaniu głębokich emocji za pomocą kompozycji kwiatowych.

Hortensje odgrywają istotną rolę w ikebana, zwłaszcza ze względu na ich zmienność kolorów i wyjątkowe kształty kwiatostanów. Te cechy oraz ich emocjonalna symbolika sprawiają, że hortensje są idealne do tworzenia kompozycji, które oddają sezonowe zmiany i głębokie emocje. Są często używane w aranżacjach sezonowych, szczególnie w porze deszczowej (tsuyu), kiedy ich kolory są najżywsze. W ikebana hortensje mogą symbolizować przemijanie, zmienność emocji i piękno natury, co jest zgodne z filozofią tej sztuki, która ceni ulotność i efemeryczność życia.

W kompozycjach ikebana hortensje są często używane jako główny element, który przyciąga uwagę. Ich duże, efektowne kwiatostany mogą być używane do dodania dramatyzmu i elegancji do aranżacji, a zmienność kolorów pozwala na kreatywne eksperymenty z harmonią i kontrastem. Hortensje są również cenione za swoją trwałość, co sprawia, że kompozycje z ich udziałem mogą cieszyć oko przez dłuższy czas. W ikebana są często łączone z gałęziami i liśćmi, aby stworzyć kompozycje, które oddają naturalne piękno i harmonię japońskiego krajobrazu​ i jednocześnie, by nie kontrastować z innymi dominującymi kwiatami.

Ajisai matsuri czyli celebrowanie hortensji

W Japonii hortensje są celebrowane podczas różnych festiwali, które odbywają się głównie w czerwcu i lipcu, w czasie sezonu deszczowego, ponieważ to właśnie wtedy, w sezonie tsuya hortensje intensywnie kwitną. Te festiwale przyciągają zarówno lokalnych mieszkańców, jak i turystów, oferując możliwość podziwiania pięknych kwiatów w pełnym rozkwicie oraz uczestnictwa w różnych wydarzeniach kulturalnych.

Bunkyo Ajisai Matsuri w Tokyo

Bunkyo Ajisai Matsuri to jeden z najbardziej znanych festiwali hortensji w Tokyo, odbywający się w świątyni Hakusan i parku o tej samej nazwie. Świątynia i park są domem dla około 3000 krzewów hortensji, które osiągają pełnię swojego piękna w połowie czerwca. Festiwal trwa zwykle tydzień i obejmuje różnorodne atrakcje, takie jak tradycyjne ceremonie picia herbaty, występy muzyczne, targi lokalnych produktów oraz konkursy fotograficzne. Festiwal ten jest ważnym wydarzeniem i przyciąga zarówno mieszkańców Tokyo, jak i turystó z całego kraju.

Festiwale w Kamakurze: Meigetsu-in i Hasedera

Kamakura, historyczne miasto w prefekturze Kanagawa, jest znane z dwóch głównych festiwali hortensji: w świątyniach Meigetsu-in i Hasedera.

Meigetsu-in

Znana jako "Świątynia Hortensji", Meigetsu-in jest odwiedzana przez tysiące ludzi, którzy przybywają, aby podziwiać jej niebieskie hortensje. Świątynia ta ma długą historię, sięgającą XIII wieku, i jest szczególnie piękna podczas sezonu deszczowego, kiedy hortensje kwitną w pełni. Festiwal odbywa się w czerwcu i obejmuje różnorodne atrakcje, takie jak medytacje zen, warsztaty ikebana oraz wystawy sztuki.

Hasedera

Ta świątynia jest znana nie tylko z hortensji, ale także z jednej z największych drewnianych statuetek Kannon (bodhisattwy współczucia) w Japonii. Hasedera posiada ogród z ponad 2500 krzewów hortensji, które kwitną w różnych kolorach, od niebieskiego po różowy i biały. Festiwal hortensji w Hasedera jest obchodzony przez cały czerwiec i obejmuje wydarzenia takie jak koncerty, warsztaty sztuki oraz specjalne ceremonie buddyjskie​.

Gdzie znajdziemy Ajisai we współczesnej popkulturze?

Manga i anime

"Bleach"

W popularnej mandze i anime "Bleach" autorstwa Tite Kubo, hortensje pojawiają się w kilku scenach, szczególnie w kontekście melancholii i refleksji. Kwiaty te są wprowadzane do wystroju, aby podkreślić ulotność chwili i zmieniające się emocje bohaterów.

"Naruto"

W "Naruto" autorstwa Masashi Kishimoto, hortensje pojawiają się w kilku odcinkach, zwłaszcza w kontekście wspomnień i retrospekcji. Kwiaty te są symbolem przejściowości i piękna ulotnych chwil i  są częstym elementem tła dla wspomnień bohaterów.

"Garden of Words"

W filmie anime "Garden of Words" (言の葉の庭, Kotonoha no Niwa) reżyserii Makoto Shinkai, hortensje są widoczne w kluczowych scenach, podkreślając atmosferę deszczowego Tokyo i emocjonalne napięcie między głównymi bohaterami.

Hortensje w grach video

"Animal Crossing: New Horizons"

W popularnej grze "Animal Crossing: New Horizons" hortensje są jednym z wielu rodzajów kwiatów, które gracze mogą uprawiać na swoich wyspach. Są szczególnie popularne podczas deszczowych miesięcy w grze, dodając piękno i koloryt do krajobrazu.

"Okami"

W grze "Okami", która czerpie całymi garściami z japońskiej mitologii i folkloru, hortensje pojawiają się jako elementy krajobrazu, które gracze mogą napotkać podczas eksploracji świata. Kwiaty te dodają lokacjom, w których występują nostalgicznego i magicznego blasku.

Hortensje w japońskich filmach

"Still Walking" (歩いても 歩いても, Aruitemo Aruitemo)

W filmie Hirokazu Koreedy hortensje pojawiają się w kilku scenach, symbolizując przemijanie czasu i refleksję nad życiem. Kwiaty te są używane do podkreślenia emocjonalnych momentów między bohaterami.

"After the Rain" (恋は雨上がりのように, Koi wa Ameagari no You ni)

Hortensje odgrywają znaczącą rolę w estetyce filmu, podkreślając deszczowy klimat i romantyczne napięcie między głównymi bohaterami.

"The Taste of Tea" (茶の味, Cha no Aji)

W filmie Katsuhito Ishii hortensje są używane jako motyw wizualny, który pojawia się w różnych scenach, podkreślając piękno i złożoność codziennego życia w japońskiej wsi.

Zakończenie

Hortensje, będące w Japonii symbolem głębokich i szczerych uczuć oraz przypomnieniem o ulotności życia, mają również znaczenie w japońskich praktykach magicznych i medytacyjnych. W dawnych czasach napar z hortensji, zwany amacha - słodką herbatą z hortensji - używano w japońskich tradycjach buddyjskich, szczególnie w sektach Tendai i Shingon. Amacha była używana podczas ceremonii zwanej Hōyōe, której celem było uspokojenie głodnych duchów poprzez ofiarowanie im słodkiej herbaty. Ta praktyka była częścią obchodów urodzin Buddy, które miały miejsce 8 kwietnia. Amacha była wylewana na małe posągi Buddy jako symboliczne kąpieli nowonarodzonego dziecka, co miało przynieść spokój i błogosławieństwo

Hortensje stały się symbolem emocji, wdzięczności i przeprosin. Ich obecność w japońskiej kulturze, literaturze, sztuce i codziennym życiu jest niezaprzeczalna. Festiwale hortensji, jak Bunkyo Ajisai Matsuri w Tokio czy świątynne festiwale w Kamakurze, nie tylko przyciągają tysiące turystów, ale także umacniają więzi społeczne, promując lokalne tradycje i zwyczaje. Hortensje w mandze, anime oraz grach wideo dodają głębi fabułom, symbolizując różnorodne aspekty ludzkiej natury i emocji. Jest ot piękny kwiat, który znalazł swoje własne, wyjątkowe miejsce w symbolice japońskiej.

Sprawdź podobne artykuły:

Hanami – kwietniowy dzień na zadumę nad tym, co masz teraz, a co przeminie i nie wróci

Sakura: Kwiat Wiśni w Sercu Japońskiej Kultury 

Japońska majówka – czym jest “Golden Week” i jak się go w Japonii obchodzi?

Od Tanabata do Gion Matsuri: Japońska tradycja festiwali kiedyś i dziś

Hokusai: Mistrz, który szukając perfekcji ukoił ból życiowych tragedii

Redaktor naczelny

 Pasjonat kultury azjatyckiej z głębokim uznaniem dla różnorodnych filozofii świata. Z wykształcenia psycholog i filolog - koreanista. W sercu programista (gł. na Androida) i gorący entuzjasta technologii. W chwilach spokoju hołduje zdyscyplinowanemu stylowi życia, głęboko wierząc, że wytrwałość, nieustający rozwój osobisty i oddanie się swoim pasjom to mądra droga życia.

Osobiste motto:

"Najpotężniejszą siłą we wszechświecie jest procent składany." - Albert Einstein (prawdopodobnie)

  Mike Soray

     (aka Michał Sobieraj)

Napisz do nas...

Ciechanów, Polska

dr.imyon@gmail.com

___________________

inari.smart

Chcesz się podzielić swoimi przemyśleniami czy uwagami o stronie lub apce? Zostaw nam wiadomość, odpowiemy szybko. Zależy nam na poznaniu Twojej perspektywy!